مطالعه خوب:کیفیت مطالعه یا کمیت مطالعه - کنکور زیست شناسی تبریز

برای داشتن یک مطالعه ی مفید و مؤثر دو پارامتر بسیار مهم را باید مدنظر داشت:

کمیت مطالعه: مقدار زمانی که برای مطالعه ی یک درس اختصاص میدهید یا به عبارتی همان ساعت مطالعه

کیفیت مطالعه: میزان بازدهی و سود دهی و میزان استفاده دهی یک مطالعه یا به عبارتی ویژگی یک مطالعه

 هیچ کدام از این دو پارامتر به تنهایی مفید نیستند و چه بسا که حفظ و ارتقای یکی از آن ها به تنهایی می تواند باعث افت و عدم بازدهی مطالعه شود. به عنوان مثال کسی که فقط دغدغه اش افزایش کمیت یا به عبارتی افزایش ساعت مطالعه است، به خاطر رسیدن به این خواسته اش ممکن است. هر نگاه کردن به کتابی را جزو ساعت مطالعه اش به حساب آورد و هدفش از مطالعه صرفاً ساعت پر کردن و تمام کردن کتابها میشود و با وجود ساعت مطالعه ی بالا و تلاش مناسب همواره از نتایج ضعیفش شکایت دارد چراکه این تلاش او هدفمند نبوده و محتوایی ندارد و دقیقاً مثل این است که با چشم بسته یک مسیر را طی کرد که در این حالت هیچ کدام از اجزای مسیر برای شخص قابل درک و یادگیری نیست. یا برعکس اگر کسی به خاطر وسواس بالا روی کیفیت مطالعه بیش از حد کار کند و مثلاً یک صفحه را در یک ساعت بخواند مطمئناً نمی تواند به درس های دیگرش برسد و در طول یک روز فقط به خواندن مباحث بسیار کمی میرسد آن هم با خستگی بسیار و در جا زدن؛ در حالی که میتواند در زمان کمتری همان مباحث را با خستگی کمتر و همان بازدهی مطالعه کند.

پس باید بین کمیت و کیفیت تعادل برقرار کرد و هر چه این تعادل بیشتر باشد مطالعه نیز مفیدتر خواهد بود. البته این تعادل در شرایط و حالات مختلف متفاوت است. مثلاً در دور اول خواندن هر درس با اختصاص دادن کمیت (زمان) بیشتر نسبت به دورهای بعدی، میتوان به همان کیفیت و بازدهی حاصل از دورهای دوم و سوم یا شاید حتی کمتر رسید. یعنی در دورهای دوم وسوم و.. با زمان بسیار کمتر میتوان به بازدهی بسیار خوبی هم رسید.

بنابراین هر وقت هنگام مطالعه ی یک درس احساس خستگی کردید طوری که احساس کردید چیزی نمی فهمید یا مثلاً خوابتون میاد روی ادامه ی کار اصرار نکنید و به جای آن کمی استراحت کرده یا سراغ درس یا مطلب دیگری بروید تا ذهنتان از خستگی درآمده و آمادگی دریافت مطالب را داشته باشد و هدفتان از مطالعه ساعت پر کردن نباشد چون اینکار تأثیری در پیشرفت شما ندارد. به عبارتی”هیچوقت کمیت بدون کیفیت را قبول نکن”

الان راهکارها و توصیه های مفیدی رو برای افزایش کمیت و کیفیت بررسی می کنیم که امیدوارم بتوانید با اجرا و کار کردن روی آنها به مطالعه ی مفید و مؤثری دست پیدا کنید.

راههای افزایش کمیت یا زمان مطالعه:

۱) داشتن برنامه ی مکتوب: برنامه ی مکتوب به دلایل زیر میتواند باعث افزایش زمان مطالعه شود؛

الف) سبب عدم سردرگمی و آشفتگی در مطالعه و آگاهی از روند مطالعه می شود چرا که اگر فرد برنامه ای برای مطالعه اش نداشته باشد نمی تواند بداند که چه چیزی را خوانده و چه چیزی را نخوانده و چه چیزی نیاز به مطالعه ی بیشتر دارد و او زمان کمی به آن اختصاص داده یا برعکس؟

ب) ارزیابی سطح مطالعه و تشخیص میزان نیاز به مطالعه بیشتر هر درس با گذشت چند هفته و ارزیابی و سنجش بازدهی مطالعه دروس

ج) اطلاع از میزان تلاش خود با تطبیق کار و روند پیشرفت خود با برنامه و آگاهی از ظرفیت خود جهت تلاش بیشتر

د) کشف و بهتر شناساندن اوقات زاید و هدر رفته ای که مانع از افزایش ساعت مطالعه می شود با تطبیق دادن پیشرفت خود با برنامه

ه) ایجاد عذاب وجدان در صورت دوری از درس و برنامه و ملزم کردن به تلاش برای جبران کار

و) رسیدن به ساعت مطالعاتی ثابت در هفته در صورت عادت به اجرای آن مثل برنامه ی مدرسه

››››› البته برنامه بیشتر برای نظم دادن به روند درس خواندن و مطالعه است و در صورت عدم اجرای “دقیق” آن نباید از برنامه جدا شد هر چند نباید به دلایل و بهانه های ساده برنامه را کنار گذاشت.

۲) خود ارزیابی: بررسی و ارزیابی دقیق و هر روزه ی کار و تلاش خود و یافتن نقاط قوت و ضعف خود

۳) نوشتن ساعات مطالعه و ساعات و زمان های زاید و هدر رفته و دلیل یابی این زمان ها

۴) داشتن یک ساعت مطالعه ی ثابت در روز به صورت عادت روزانه طوری که در صورت عدم مطالعه در یک روز احساس نیاز کند به مانند نیاز به غذا

راه های افزایش کیفیت و بازدهی مطالعه:

۱) سعی کنید زمان مطالعه ی خود را بیشتر در موقعیت هایی تعیین کنید که آرامش بیشتر و توان ذهنی و جسمی بیشتری دارید یا می دانید که مطالعه در آن زمان برایتان بهتر است. مثلاً من معمولاً درس های تحلیلی مثل ریاضی را در اول صبح می خواندم چون با درس های حفظی بیشتر خوابم می گرفت. یا مثلاً اول صبح که انرژی بیشتر است برای درسی مثل زیست که ذهن قوی و فعال میخواد مفیدتره و آخر شب برای دروس عمومی مناسبه یا هر زمان دیگری که خودتان برای هر درسی مفید و مناسب تشخیص میدهید.

۲) حتی الامکان مکان مطالعه ثابت داشته باشید و از عوض کردن مداوم مکان مطالعه خودداری کنید چون مدتی طول می کشد تا به مکان جدید عادت کنید و در این مدت تمرکز شما تا حد زیادی کاهش می یابد و به تحلیل اجزا جدید محیط می رسد. البته در نزدیک های کنکور چون فرد تا حدودی خسته بوده و از محیط و شرایط اش به دلیل تکراری بودن گریزان است، می تواند به مدت چند روزی محیطش را عوض کند تا دوباره برای آن “بیطاقت” شود. همچنین سعی کنید با ژستی که راحت ترید درس بخوانید. مثلاً اگر خوابیده راحت ترید یا روی میز راحتت رید با همان حالت درس بخوانید و البته در هر حالتی که احساس خستگی کردید  به وضعیت دیگری تغییر حالت دهید.

۳)برجسته سازی، خلاصه نویسی و نکته برداری: برجسته سازی یعنی اینکه کلمات، جملات یا عباراتی را که به نظرتان مهم است و در ذهن تان مهم جلوه میکنند با کشیدن یک خط دورشان یا با استفاده از مارکر، برجسته و مشخص کنید. یا با نوشتن خلاصه ای از مطالب خوانده شده پس از چند دور خواندن آن مطلب، به صورت رمزگونه یا به صورت نمودار یا چارت نیز میتوان تمرکز و کیفیت مطالعه را بالا برد. اما به چه دلیل اینکار کیفیت را افزایش میدهد؟

هنگامی که شما می خواهید زیر قسمتی را به عنوان مطلبی مهم خط بکشید، در واقع تمام ذهن خود را درگیر کل آن مطلب می کنید تا تشخیص دهید که آیا قسمتی که می خواهید زیر آن خط بکشید از اهمیت لازم برخوردار هست یا نه. همچنین با خلاصه برداری و نکته برداری نیز شما سعی می کنید تمام مطالب خوانده شده را در ذهنتان ترکیب و تجزیه و تحلیل کنید تا با ابتکار و خلاقیت خود چکیده ای از کل مطالب را با تشخیص اهمیت آنها، برای خود و به زبان خود روی کاغذ بیاورید.

۴) برخورد سؤالی با مطالب و مباحث و قرار دادن خود جای مؤلف یا طراح سؤال جهت کشف بهتر سؤالات و نکات

۵) تصویر سازی در ذهن برای مطالب و درک ذهنی آن ها و ارتباط آن ها در ذهن به صورت تصویری

۶) جدیت در مطالعه و دارا بودن یا حتی در صورت لزوم ایجاد علاقه به مطالعه: همانطوری که اکثر ما تجربه کرده ایم هنگامی که با علاقه و جدیت اقدام به خواندن مطلبی می کنیم خودبه خود تمام فکر و ذکرتان روی آن مطلب متمرکز می شود و با یک دور خواندن آن خیلی سریع تر و شیرین تر مطلب در ذهن جای می گیرد و حتی خیلی دیرتر هم فراموش می شود.

۷) ترک افکار منفی و داشتن افکار مثبت و بالا بردن اعتماد به نفس هنگام مطالعه: اگر دقت کرده باشید هرگاه با دید منفی و عدم اعتماد به نفس مطلبی را مطالعه می کنیم ممکن است چند بار آن مطلب را بخوانیم اما چیزی نفهمیم و فقط در حال در جا زدن باشیم.

۸) استغاده از قانون “فعلاً اینجا باش”: اگر هنگام مطالعه افکاری سبب به هم زدن تمرکزتان شد، می توانید با در نظر گرفتن زمانی کوتاه در پایان مطالعه برای پرداختن به این افکار، به خود بگویید که فعلاً وقت درس خواندن است و نباید آن را از دست دهم چون بعداً وقت کافی برای این افکار دارم؛ یا چند لحظه کتاب را کنار گذاشته و پرونده ی فکر مزاحم را پیگیری کرده و سریع ببندید و بعد دوباره شروع کنید چون در غیر اینصورت نه از فکری که به ذهنتان خطور کرده چیزی می فهمید و نه از درستون چیزی می فهمید و فقط وقتتان سپری می شود. برای روبرو شدن با بقیه ی افکار مزاحم هم می تونید به مطلب مرتبط در همین سایت مراجعه کنید.