مولکول های زیستی - کنکور زیست شناسی تبریز

مواد آلی موادی هستند که معمولا به وسیله ی موجودات زنده ساخته می‌شوند و کربن در همه‌ی آن‌ها به صورت عنصر اصلی وجود دارد.

چهار گروه از مهمترین ترکیبات آلی بدن موجودات زنده عبارتند از:

• هیدرات‌های کربن
• لیپیدها
• پروتئین‌ها
• اسیدهای نوکلئیک

بعد از آب، مولکول‌های کربن‌دار بیشترین ترکیب‌های بدن جانداران را تشکیل می‌دهند.

اتم‌های کربن با اتم‌های عناصر دیگر پیوند کووالانسی برقرار می‌کنند.

هیدروکربن‌ها در ساختار خود فقط کربن و هیدروژن دارند، غیر قطبی و در آب نامحلول هستند. ولی کربوهیدرات‌ها ترکیباتی هستند که علاوه بر کربن و هیدروژن در ساختار خود دارای اکسیژن نیز می‌باشند. مثل گلوکز

زنجیره‌ی کربنی مولکول‌های آلی اسکلت کربنی نام دارد.

گوناگونی دو گروه از مولکول‌های مهم زیستی یعنی DNA و پروتئین‌ها زمینه‌ی گوناگونی جانداران است.

مونومر سازنده‌ی انواع پروتئین‌ها ۲۰ نوع (آمینواسیدها) و مونومرهای تشکیل دهنده‌ی مولکول DNA، ۴ نوع (نوکلئوتیدها) هستند.

تفاوت بین جانداران از جمله اختلاف‌های فردی که بین افراد یک گونه وجود دارد به علت  ترکیب مونومرهای مختلف با یکدیگر و در نتیجه تولید پلی‌مرهای مختلف است.

یکی از اصول اساسی حیات جانداران این است که: مولکول‌هایی کوچک که در همه‌ی جانداران یکسان هستند، به صورت درشت مولکول‌هایی در می‌آیند که در افراد مختلف جانداران متفاوت هستند.

هیدرولیز: واکنش تجزیه‌ی یک پلی‌مر به مونومرهای سازنده‌اش که با مصرف مولکول‌های آب همراه است.

سنتز آبدهی: واکنشی که طی آن، از ترکیب دو یا چند مونومر با آزاد شدن یک یا چند مولکول آب پلی‌مر ساخته می‌شود.

کربوهیدرات‌ها (قندها) ساده‌ترین مولکول‌های زیستی هستند.

• از هیدرولیز لاکتوز و ساکارز دو نوع مونومر حاصل می‌شود.
• قند مشترک در سه نوع دی‌ساکارید، گلوکز است. لاکتوز (قند شیر) ساکارز (قند و شکر معمولی۹ مالتوز (قند جوانه‌ی جو)
• گلوکز به عنوان سوخت اصلی سلول‌ها مصرف می‌شود.
• نشاسته از قندهای ذخیره‌ای در گیاهان، گلیکوژن از قندهای ذخیره‌ای در کبد و ماهیچه‌ی جانوران و سلولز مهمترین قند ساختاری در گیاهان است.
• در دستگاه گوارش نشخوار کنندگان و موریانه میکروب‌های مفیدی زندگی می کنند که می‌توانند سلولز را هیدرولیز کنند و مورد استفاده‌ی خود و جانور میزبان قرار دهند.
• سلولز بیشترین ترکیب آلی طبیعت را تشکیل می‌دهد.
• برای اتصال n مولکول گلوکز به یکدیگر، n-1 پیوند ایجاد و n-1 مولکول آب نیز آزاد می‌شود.
• پلی‌ساکاریدها بیشتر در ساختار سلول‌ها و نیز استحکام آن‌ها نقش دارند.

ویژگی همه‌ی لیپیدها آب‌گریز بودن آن‌هاست.

• فسفولیپیدها اجزای اصلی غشای سلول هستند.
• بخش آب‌گریز اسید چرب، ساختمان هیدروکربنی دارد و از H و C تشکیل شده است.
• ساختار همه‌ی استروئیدها یکسان و شبیه به مولکول کلسترول است.
• موم ها از چربی‌ها اب‌گریزترند.
• بیشتر چربی‌های جانوری سیر‌شده و در نتیجه جامدند.